KAPIT SA PATALIM

 

 

TANONG:   Magagawa mo bang "kumapit sa patalim" kung sa sandali ng iyong matinding kagipitan ay wala ka nang ibang malalapitan?

 

 

Mula sa pinagsamang panulat nina:

Juliet Asenita — Kakapit sa patalim; katuwang sa pagsulat 

ng iskrip si Gonie T. Mejia

Rafael A. Pulmano — Hindi kakapit sa patalim (na ipinagtanggol ni Emma C. Malaca), at Lakandiwa

 

 

LAKANDIWA (Pagbubukas)

 

Ang Samahang Makata po ay narito ngayong muli

Upang kayo ay handugan ng bilang na natatangi

Ang buwanang Balagtasan t'wing unang Lunes ng gabi

Si Ralph Pulmano po ito, malugod na bumabati!

 

Ang paksa po ngayong gabi ay tugon sa isang request

Ng tagapakinig nating ngala'y ayaw ipabanggit:

"Kung wala nang malapitan sa labis mong pagkagipit,

Magagawa mo ba kayang sa patalim ay kakapit?"

 

Ang ilan pong halimbawa upang paksa'y bigyang linaw­

Kailangan mo ng gamot sa asawang agaw-buhay

O pagkain sa anak mong gutom na nang ilang araw

Ngunit ikaw'y walang pera, at wala ring magpautang.

 

Ang ganito'y masasabing labis nga pong kagipitan

At ang "kapit sa patalim" naman nating tinuturan

Ay sa hangad na kumita ng salaping mabilisan

Nagagawa ang magnakaw, magbenta ng kapurihan.

 

Mabigat po itong paksa kaya kapwa matindi po

Ang makatang magbabangga sa gitna ng entablado

Ang isa po'y dalaga pa, isa'y meron na pong apo

Ang atin pong isalubong, palakpakang masigabo!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Kalakip ay halik, pulot ang kasingtamis

Likas na mapagmahal ako't sa kapwa'y may malasakit

Sa tanong ng Lakandiwa, ang ilalahad kong panig

Kung sa labis na pagkagipit, sa patalim na kakapit.

 

Juliet Asenita, tubong Dupax del Norte, Nueva Viscaya 

Ang lingkod nyong nagpupugay, kababayan, kumusta?

Magandang gabi po sa lahat, kayo ba'y handa na?

Handa na rin po ako sa kapingkiang makata.

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Kung magipit po nang labis at wala nang malapitan

Nananalig akong ito ay isa pong pagsubok lang

Sa halip na patalim po ang siya kong kakapitan

Hihigpitan ko pang lalo ang kapit ko sa Maykapal.

 

Emma Malaca po lamang, buhat sa bayan ng Gapan 

Probinsyang Nueva Ecija, magiliw na nagpupugay

Sa kalaban ko po namang kutis ay may kadiliman

Humanda ka, kilay mo lang ang hindi ko lalatayan.

 

 

LAKANDIWA

 

Pakilala pa po lamang ng dalawang magtatalo

Pangita nang maghahalo ang balat at saka buto

Atin na ngang simulan na, si Juliet po ang syang mano

Salubungin natin nitong palakpakang masigabo!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Ang bukas na hinaharap ng nilikha'y hindi batid

Kung saan ang tinutungo, o palad na makakamit

Kung sa landas ng pangarap masasabi itong langit

Subalit kung kasawian, hilahil ng diwa't isip.

 

Sumapit man sa sandaling suliranin ay gumiit

Tayo ay may kaisipang kaloob na magagamit

Katulad sa kagipitan, kahirapan pag lumabis

Ang pagkapit sa patalim ay ultimong sasaisip.

 

Katulad sa halimbawang asawa mo'y agaw-buhay

Anak ay nag-iiyakan sa matinding kagutuman

Sa salapi ikaw'y wala, walang ibang lalapitan

Di mo ba magagawang puri mo ay ipuhunan?

 

Higit ko pang nanaisin ang ako ay magkasala

Kaysa masdan ang asawa at anak na nagdurusa

Masakit sa katulad kong may bahay at isang ina

Pamilya ko'y nakikitang kondisyo'y kaawaawa.

 

Ang pagkapit sa patalim ay tanda ng pagmamahal

Lalo't dito ang layunin, sumagip ng mga buhay

Buhay ng isang pamilya na buhay ng aking buhay

Kaysa sarili'y tumangis sa salang kapabayaan.

 

 

LAKANDIWA

 

Yan si Juliet Asenita, ang makatang buo loob

Di ko lang po natitiyak kung gayon din yaong tuktok

Ang makatang katunggali niya'y handa nang lumusob

Salubungin din po natin ng palakpak na matunog!

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Mapalad ang mga abang wala nang inaasahan

Kundi ang D'yos pagka’t sila'y sasama sa kaharian;

Mapalad ang nagmimithing matupad ang kalooban

Ng D'yos pagka’t ang kanilang minimithi'y makakamtan.

 

Hindi ako, ang D'yos mismo ang nagwika ng ganito

Kaya kahit ako'y lupa, marupok at natutukso

Magipit man ako't walang tumulong na kapwa tao

Sa D'yos ako mananalig, tutulugan Niya ako.

 

Diyos pa rin ang may sabi, humingi ka at bibigyan

Humanap ka't makasumpong; kumatok ka't pagbubuksan

Lumapit daw anya tayong mabibigat yaong pasan

Pagagaanin Nya ito, tayo'y magiginhawahan.

 

Kagipitang dumarating sa buhay ng bawa’t tao

Ay pagsubok sa tibay ng pananalig nya kay Kristo 

Kung pananampalataya'y kasinglaki raw ng buto

Ng mustasa, kahit bundok, magagawang utusan mo.

 

Ang pagkapit sa patalim ay tanda ng kahinaan

At kawalan ng tiwala sa pangako ng Maykapal 

Anak man ay nagugutom, asawa'y may karamdaman

Sa D'yos ako magsusumbong, dalangin ko'y pakikinggan!

 

 

LAKANDIWA

 

Tapos na ang unang yugto ng salpukan ng dalawa

Ngayon ako ay tatabi, hahayaan ko na sila

Ang matira ay matibay, ang matalo'y magpasensya

Palakpakan natin bilang pakunswelo't pampagana!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Sa himala ako'y di po kailanman umaasa

Di paris ng katunggaling paniwala'y kakaiba

Ang gamot bang kailangan ng maysakit na asawa

Ihuhulog ba ng langit kung ako ay titingala?

 

Pagkain bang kailangan ng anak na nagugutom

Basta lang ba sa dulang lilitaw nang gayun-gayon?

Hindi ko nais na sabihin, katunggali'y lumiligoy

Katamaran lang po yata sa paksa ang tinutugon.

 

Manok man po na inahin, kumakahig, walang lubay

Para hindi lang magutom, mga mahal nyang inakay

Tayo pa bang mga taong may puso at kalooban

Sa gampani'y magtatatwa, tatakas sa katungkulan?

 

Masasabi nga po nating sa usaping espiritwal

Ang pagkapit sa patalim ay sadya pong kamalian

Pagsapit po sa tungkulin na langit din ang nag-atang

Anong uring magulang ka kung ito'y di gagampanan?

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Kasabihang sa bibig raw nahuhuli yaong isda

Ganyan din ang katunggaling bilasa at utak-biya

Aminadong ang "pagkapit sa patalim" ay di tama

Ngunit, anya, ito raw po'y may bendisyon ni Bathala!

 

Kalaban ko'y walang bilib sa himala diumano

Pero hinohokus-pokus naman itong pagtatalo

Ang inahing nagkakahig, kasalanan po ba'y ano?

May utos bang nilalabag? May kapwa bang pinerwhisyo?

 

Di ko alam kung ano po ang problema ng kalaban

Nagsasayang lang ng laway sa di dapat pagtalunan

Hindi nga po ihuhulog ng langit ang inaasam,

Kailangang kumilos ka kung ibig mong biyayaan.

 

Subalit kung kikilos ka'y di sapat na paumanhin

Ang labis na kagipitan upang batas ay labagin

Wag nakaw ang ipakain sa anak na ginigiliw

Sa ulo ay wag iputan ang asawang maninimdim!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Ang hirap lang sa kalaban, madali pong makalimot

Sa sinabi kong gampanin, kasalanan niyang inarok

At hindi rin naunawa ang halimbawa sa manok

Nagmamahal sa inakay, nahihigtan pa siyang lubos.

 

Hindi ko rin inakalang kahidwa ko ay balimbing

Noong una sa himala ay panalig siyang taimtim

Ngunit ngayo'y umiba na, dahil kaya nakokorner

O sanhi po ay ang idad kaya siya ay ulyanin.

 

Ako ay may katanungan, katugunan ang siyang nais

Mas iyo bang gugustuhin, kapilas ay sumalangit

At mahal na mga anak, mga buhay ay mabingit

Kaysa magkasalang minsan upang sila ay masagip?

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Gagawin ang makakaya upang sila'y mailigtas

Hangga't ako'y walang utos at batas na nilalabag

Kung loobin ng Maykapal na kunin na silang lahat

Sino ako na hahadlang? Buhay ko ma'y di ko hawak!

 

Ako naman ang sa iyo'y magtatanong, sagutin mo:

Sino'ng higit mamahalin, ang D'yos ba o kapwa tao?

Paano kang manalangin? Kagaya ba ng kay Kristo?

O gaya, ng "Ama Namin, sundin namin ang loob ko!"

 

Ang mali ba'y tama na rin kung hangarin ay marangal?

Kung ikaw ba'y sadyang gipit, kabanalan ang pumatay?

Ang tao bang aburido at nagdilim ang isipan

Kahit maging kriminal pa'y mas dakilang itatanghal?

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Paano pa magagawang anak mo'y maililigtas

Samantalang tumanggi ka sa paraang tanging lunas?

Papaano bang magmahal ang ina sa kanyang anak?

Ang ina ba na pabaya, sa langit ay tinatanggap?

 

Tamang higit itatangi ang Lumikha at Maykapal 

Ngunit tama din ba kayang pamilya mo'y pabayaan?

Sa sala ko bang gagawin, buhay ang madudugtungan

Di ko na ba makakamit, patawad ng kalangitan?

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Pabaya ba iyang inang ginawa ang makakaya?

Kung wala nang ibang lunas, walang-wala na bang sadya?

Nang sa kurus ipinako, si Hesukristo'y nagwika,

"Ama, patawarin silang di alam ang ginagawa!"

 

Ikaw rin bang mukha namang normal ang takbo ng utak,

Hindi mo ba nalalamang masama ang iyong balak?

Ipapako mo bang muli sa kalbaryo ng paglibak

Si Jesus sa kasalanan, at saka ka maghuhugas?

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

May utos na sinusunod sa batas ng kabanalan

Mahalin mo ang iyong kapwa, kapatid mo sa Maykapal 

Panlilibak ba sa kanya na sundin ang kautusan?

Ang pagiging maramot ba sa buti'y nakalalamang?

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Ang daan daw sa impyerno ay napapalamutian

Ng hangaring magaganda, at intensyong mararangal!

Handa akong magpalimos, magsangla ng kasangkapan,

Ngunit hindi ang magnakaw, magbenta ng kapurihan!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Ang paksa po ay malinaw na nilabo ng kalaban

Kaydali palang mabugok ang utak ng kuno'y banal!

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Ani Jesus, tayo'ng ilaw at asin ng kalupaan

Kung kakapit sa patalim, sasadlaka'y kadiliman!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Kung mabuti ang intensyon ay langit din ang hantungan.

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Kung ang gawa'y hindi tama, intensyon ay walang saysay!

 

 

KAKAPIT SA PATALIM

 

Di sa taong nagigipit!

 

 

HINDI KAKAPIT SA PATALIM

 

Katwiran mo ay pilipit!

 

 

LAKANDIWA (Paghatol)

 

Paralumang manunula, ako ngayo'y papagitna

Ulo ninyo'y palamigin, iligpit ang mga dila;

Dumating na ang sandaling sintensya ay ibababa

Palakpakan muna natin ang dalawang nagkahidwa!

 

Sadya pong may kabigatan itong paksang nakasalang:

Kung labis ang kagipitan, patalim ba'y kakapitan?

Oo daw po, ani Juliet kung talagang kailangan

Hindi raw po, ani Emma, pagka’t ito'y kasalanan.

 

Inyo na pong napakinggan ang matwid ng bawa’t panig

Lingkod ninyong Lakandiwa ang panghuling magsusulit

Magkukwento muna ako sa balanang nakikinig

Makinig ang merong teynga, ang barado ay maglinis:

 

Matumal daw ang negosyo ni Satanas, kaya minsan,

Ay nagpasyang ibenta na ang lahat nyang kasangkapan

Instrumentong pawang bulok, sa bangketa inihanay

Baluktot ang mga hugis, maiitim yaong kulay.

 

Sa panindang naroroon: Inggit, poot, pagmumura

Pagnanasa, kasakiman, katamaran, at iba pa

Ay may isang bukod-tanging ang presyo ay sobra-sobra,

Kung tawagin niya ito ay Kawalan ng Pag-asa.

 

Maliit lang, at ang korte'y ordinaryong abre-lata,

Kaya mahal, kahit luma at masyadong gastado na,

Dito'y kanyang nabubuksan ang sino mang kaluluwa

Kapag hindi nagtagumpay ang kasangkapan nyang iba.

 

Ito raw ang syang pinaka-gamitin nya sa negosyo:

Ang Kawalan ng Pag-asa, o pagiging desperado.

Dito'y walang nakabili pagka’t mahal nga ang presyo

Kaya hanggang ngayon ito'y gamit pa rin ng demonyo!

 

Sa panahong masagana, madaling magpakabait

Ngunit kapag walang-wala, pagsapit ng pagkagipit

Ang dyablo ay nagpipista, ginugulo'ng ating isip

Ang mahina'y natutukso, sa patalim kumakapit!

 

Kung gayon man ang mangyari ay hindi ko sisisihin

Ang demonyo, ginaganap lamang niya ang tungkulin

Ngunit tayo ay binigyan ng utak na gagamitin

Kung tayo nga'y padadala, ang pasya ay nasa atin.

 

Kumapit man sa patalim, hindi ko rin huhusgahan

Ani Hesus, wag humatol kung ayaw mong mahatulan

Kung sino ang walang sala ay maunang dumampot daw

Niyang batong ipupukol sa kapuwang nasasakdal!

 

Sino ngayon ang nagwagi sa labanang napakinggan?

Si Juliet bang kutis-duhat, o si Emma'ng no longer young?

Kayo, Bayan, ang pumili, ang akin lang kahilingan

Pabaunan silang muli ng inyo pong palakpakan!