PAG-ASA NG BAYAN

TANONG:   Nasa KABATAAN ba o nasa MAY GULANG ang pag-asa ng bayan?

Mula sa pinagsamang panulat nina:

Elvie V. Espiritu — Nasa Kabataan

Rafael A. Pulmano — Nasa May Gulang

Gonie T. Mejia — Lakandiwa

LAKANDIWA (Pagbubukas)

Nais po naming maghandog sa inyo ng balagtasan

Ngunit nangangamba kaming baka sa inyo'y di welcome

Kung maraming papalakpak ibig sabihi'y okey lang

Kung sakaling wala naman kami na po ay lilisan.

Sa matunog n'yong palakpak sukli namin ay salamat

Ngayon kami ay handa nang sa pangako ay tumupad

Nagpupugay na po kami sa inyo't bilang pambungad

Happy Independence Day sa Pilipinas at inyong lahat.

Bilang isang pagunita sa araw ng kasarinlan

Ang paksa pong tutugunin sadyang dito nababagay

Sabi'y nasa kabataan pag-asa ng ating bayan

Ito ang pamanang wika ni Gatpuno Jose Rizal.

Ngunit sa ati'y maraming angat sa gulang ang di payag

Dahilan po upang kami sa balagtasan ang lumutas

Kanino ba mas nahihigit ang pag-asa'y nagbubuhat

Sa mga kabataan ba o sa may gulang ang idad?

Lilinawin ko po muna ang antas ng mga gulang

Labing-anim hanggang tatlumpu ang edad ng kabataan

Limampu naman papataas tinutukoy na may gulang

Diyan po ngayon natutuon ang anyos sa paglalaban.

Gonie Mejia po ang lingkod n'yong lakandiwa

Reperi at tagahatol ng dalawang maghihidwa

Sakali sa pagtatalo kayo ay masasagasa

Unaawain lang po kami pagka’t hindi sinasadya.

Nang lubusang mapagsino ang dalawang magbabaka

Sila sa inyo'y ihaharap nang tuluyang makilala

Una ko pong tatawagin ang sa balagtasan ay reyna

Ang mutya ng Capitol Hills, palakpakan natin siya!

NASA KABATAAN ANG PAG-ASA (Pagpupugay)

Salamat ginoong lakandiwa sa labis-labis na pagpuri

Elvie Espiritu, kababayan, ang sa inyo'y bumabati

kabataan ang pag-asa, panig kong pinipili

Handa ko itong patunayan sa makatang katunggali.

LAKANDIWA

Matapos magpakilala ang makatang paraluman

Ang kanyang makakahamok ang bibigyan nating daan

Sa San Roque po nagbuhat, dalubhasa sa hidwaan

Salubong po sa kanya'y sigabong palakpakan!

NASA MAY GULANG ANG PAG-ASA (Pagpupugay)

Rafael A. Pulmano po, malugod na nagpupugay

Ang pag-asa'y sa may idad, panig ko pong ilalaban

Tinatanggap ko ang hamon ng makatang paraluman

Butas lamang ng ilong n'ya ang hindi ko lalatayan!

LAKANDIWA

Matindi ring humagupit ng salita ang hinamon

Kahit di pa tumatama ay latay na ang katugon

Ako po ay tatabi na kaagad nating matukoy

Kung sino po sa dalawa ang tatanghalin nating kampeon.

KABATAAN

Isang henyo ang nagwika, di mapasusubalian

Pag-asa ng mga bansa ay ang mga kabataan

Ako lang ay nagtataka dito pala ay may hadlang

Kaya ako sa pagtindig ay matatag na lalaban.

Ang lakas ng isang tao'y nasa kanyang kasibulan

May kulay ang isang bukas dahil ito ang puhunan

Kung kupas na ang 'yong liksi, waglit na ang kasiglahan

Masasabi pa bang ikaw'y pag-asa pa ng lipunan?

MAY GULANG

Nasa 'tin daw kabataan ang pag-asa nitong lahi

Hindi lamang isang henyo, bayani pa ang nagsabi

Pero hindi naman haring ang sabi'y di mababali

Lalo namang hindi Diyos na salita'y walang mali!

Tayo nama'y moderno na, hindi taong taga-bundok

Pag-asa'y di sinusukat sa dahas na parang hayop

Ang lakas ng kasibulan ay madaling itataob

Ng may gulang na ang dunong ay hinog na't hindi bubot!

KABATAAN

Hindi lamang nabubukod sa may gulang na ang talino

Ang sinabing kabataan hutok na sa tama't wasto

Di rin nating masasabing lubos na tayong moderno

Ang lakas ng kabataan ay puwersang hindi magkano.

Sa pagtatanggol sa bayan sa kamay ng mananakop

Di ba mga kabataan ang siyang higit naglilingkod?

Di paris ng may gulang na lalo't kalog na ang tuhod

Makapagsilbi man ngunit sa paraang hindi lubos.

MAY GULANG

Higit daw na nagsisilbi ang mas bata sa digmaan

Kung sa dami, mas higit nga, ngunit kahit naman saan,

Nagwawagi ang sundalo di sa lakas o sa bilang

Kundi dahil sa utak ng mas may edad na heneral.

Paano mo masasabing may pag-asa sa mas bata?

Kabataan natin ngayon ay di lamang minumuta

Durugista, magnanakaw, isnatser at pakawala

Walang galang sa magulang, pati batas, kinukutya!

KABATAAN

Kahit bobo ang heneral kabataang nagkakaisa

Bayan ay mapapalaya sa pinag-isa nilang p'wersa

Mautak man ang opisyal kung sundalo niya'y mga gurang na

Panahon ay masasayang sa tagumpay na di makuha.

Wari ko ding lumalabis magparatang ang kalaban

Wala nang ibinubukod, isang walang pakundangan

Marapat din niyang mabatid mga mandurugas sa lipunan

Namumuno ay iyong ibang nakayunipormeng angat ang gulang.

MAY GULANG

Eh, bakit pa maglalagay ng opisyal kung mapurol?

Ano ba ang kanyang tingin sa pinuno ­ dekorasyon?

Sigla nitong kabataang kung sumulong parang suhong

Lalong walang mararating dahil waldas ang direks'yon!

Alikabok sa mata ko'y pinupuwing gayong siya

Sa sarili'y hindi pansin yaong batong nakabara

Sa basket ng mga prutas, may bulok lang na nakita

Pati bungang malulusog, idinamay, nilahat na!

KABATAAN

Sa higit ikauunawa ang malabo sa kalaban

Grupong pawang maygulang sa kabataan ihihiwalay

At sila'y isasagupa halimbawa sa digmaan

Tiyak na ang kabataan sa laba'y makakatagal.

Atin ngayon idadako sa pamilya ang pagtatalo

Tiyak din sa kabataan ang pag-asa'y napipiho

Lalo na kung ang magulang ang lakas ay nagretiro

Aantabay ay kabataan ang anak na mahal sa iyo.

MAY GULANG

Malinaw ang aming paksa, ang malabo'y kalaban ko

Di po yata nagbabasa ng aklat at saka d'yaryo

Anong silbi niyang lakas at sigla ng 'yong sundalo

Isang pindot lang ng buton, sa bomba ko'y sabog kayo!

Sa pamilya, pamayanan, sa ospital, eskwelahan

Kanino mo iaasa ang buhay mong iisa lang?

Sa tao bang may lakas nga'y kapos naman yaong alam

O sa kahit may gulang na'y malawak ang kaisipan?

KABATAAN

Ito yatang katalo ko'y ulyanin at nahihibang

Pilit na iginigiit, kabataa'y walang alam

Sa mga pagawaan, ospital, at paaralan

Manggagawa, narses, guro karamiha'y kabataan.

MAY GULANG

Ginigiit ko raw ditong kabataa'y walang alam

Sabi ko po'y kapos lamang -- sino ngayon ang siyang hibang?

Kung gusto n'ya, time out muna, agad ko pong pagbibigyan

Ang teynga ay kumpunihin nang pandinig ay luminaw!

LAKANDIWA

Ang akin pong pagpagitna sa laba'y ipagpatawad

Aapulahin ko lamang, pagtatalong waring lalagablab

Sa dalawang nagbubuno, hiling ko sana ay huwag

Kumawala ang hinahon sa hidwaang ginaganap.

Iwasan din ninyo kapwa ang kutsaang labis-labis

Ang panig ninyo sa paksa pag-ukulang imatuwid

Kung malinaw na ang lahat, akin muling ninanais

Ang laba'y ipagpatuloy, hinahon ay wag iwaglit.

KABATAAN

Simula ng retirement age ay sa edad na singk'wenta

Kahulugan lamang nito lakas ay papakupas na

Lumampas pa nang bahagya atin na ring mapupuna

Tao'y nagiging ulyanin at lumalabo ang mga mata.

Hindi ako namimintas pagka’t ako'y tatanda rin

Hangad lang ay ibahagi sa katunggali ang pasaring

Nasa mga may gulang ba ang pag-asa ng lupain?

O nando'n sa kabataang malinaw ang isip at paningin?

MAY GULANG

Puno, habang tumatanda, kahoy nito'y tumitigas

Bunga, habang nahihinog, lalo namang sumasarap

Mas matagal napaimbak, mas matamis iyang alak

Tao, habang gumugulang, ang pag-asa'y lalong tiyak.

Bawa't puting buhok niya ay hibla ng karunungang

Di sa aklat buhat kundi sa akt'wal na karanasan

Ang tining ng pag-iisip, hinahon at katatagan

Ay wala sa kabataang mapusok ang kalooban!

KABATAAN

Araw at saka tanghalian ay maningning ang pagsikat

Sa pagdako ng kanluran kumukupas ang liwanag

Puno man na pagkatibay may panahong mawawasak

Ang buhay dito sa mundo ay diyan nahahalintulad.

Sa larangan man ng isports nagkakamit ng tagumpay

Ay iyong mga maliliksing may kabataan ang gulang

Panalo ba'y iaasa sa may mahinang katawan

Na ang lakas ay tangay na ng panahon na nagdaan.

MAY GULANG

Palagay nang panalo nga sa isports ang kabataan

Ano ba ang relasyon n'yan sa pag-asa nitong bayan?

Ang pag-asang minimithi ay magandang kapalaran,

Mapayapang pamayanan, masaganang kabuhayan.

Makakamit lamang ito kung lider na nangunguna

Ay di na kakapa-kapa pagka’t landas, tukoy na n'ya

Kasabihan nga ng Intsik, ang ngayon lang magpupunta

Ay magtanong sa naunang nanggaling at pabalik na!

KABATAAN

Ang kabataan ngayo'y sa pagkagulang papunta

Yaon namang may gulang na, tinutungo'y saan nga ba?

Katunggali ang nagsabing may edad ay pabalik na

Malinaw ang kahulugang sa mas bata ang pag-asa!

MAY GULANG

Mahinahong nagsusuri, malawak ang pang-unawa

Tinitimbang na mabuti bawa’t bitiw ng salita

Ganyan silang may gulang nang pag-asa ng ating bansa

Di tulad ng kabataang panay porma, puro dada!

KABATAAN

Ang lawak ng pang-unawa'y hindi lamang sa may idad

Sa kabataan nama'y bukod ang lakas na hindi hamak!

MAY GULANG

Ang pag-asa'y nakatanaw sa malayong hinaharap

Ang lakas ay maaaring maglaho sa isang iglap!

KABATAAN

Ngayon at sa hinaharap, pag-asa ay kabataan!

MAY GULANG

Pagtanda mo'y aamining pilipit ang 'yong kat'wiran!

LAKANDIWA (Paghatol)

Kababayan, diyan na po tinatapos ang hidwaan

Ako namang Lakandiwa sa eksena'y aagaw

Nais ko pong ipabatid sa makatang nagtagisan

Ang hatol ko'y ibabatay sa hinayag na katwiran.

Wika nitong paralumang nagtanggol sa kabataan

Edad labing-anim hanggang tatlumpu sa gilas ay kasibulan

Sa talino't kakayahan di rin mapag-iiwanan

Higit daw sila ang pag-asa sa lupaing tinubuan.

Kaiba sa may gulang na, wika niyang karagdagan

Anyos singkuwenta papataas, paparetiro na ang kalakasan

Sa papalabong paningin, papahinang kaisipan

Sila pa daw ba ang pag-asa ng bansang pinaglilingkuran?

Tayo ngayon ay dumako sa panig ng may gulang na

Ipinagtanggol ng binata sa may edad ang pag-asa

Sa karanasan daw at utak at lawak ng pang-unawa

Nahihigit ang may idad, siya din naman po ay tama.

Ibaling po ngayon natin, pintas niya sa kabataan

Anya'y mga durugista, pakawala, isnatser at magnanakaw

Mga mapangutya sa batas, walang galang sa magulang

Dahil walang ipinuwera, sa puntos po siya'y minus one.

Patas man po ang dalawa sa hinayag na katuwiran

Sa bawas na isang puntos, ang binata'y nalamangan

Ang hatol ko ay panalo ang makatang paraluman

Sa kanya ay ipabaon, matunog n'yong palakpakan!

Sulatan po kami kung mayroon kayong komento o puna tungkol sa kathang ito.