KATOTOHANAN SA PAMAMAHAYAG

TANONG:   Bilang isang dyornalista o mamamahayag, DAPAT ba o HINDI DAPAT na isiwalat mo ang buong katotohanan kahit na manganib ang iyong buhay?

Mula sa pinagsamang panulat nina:

Gonie T. Mejia — Dapat

Rafael A. Pulmano — Hindi Dapat, na sa aktwal na pagtatanghal ay ipinagtanggol ni Juliet Asenita, at Lakandiwa, na ginampanan naman ni Pastor Gagaring.

LAKANDIWA (Pagbubukas)

Ang alin mang selebrasyon ng taunang kaarawan

Ng programa na pam-Pinoy sa himpilang KSAI

Ay di ganap kapag wala ang aba pong balagtasan

Kaya heto na po kami, malugod na nagpupugay!

PASTOR GAGARING po lamang ang lingkod nyong Lakandiwa 

Sa bayan po ng lansones, Paete, Laguna nagmula

Kahit ako'y bago ritong di katulad nilang luma,

Meron din po naman akong ibubuga sa pagtula.

Ang paksa po ngayong gabi'y tungkol sa pamamahayag:

Kung isa kang dyornalista, sa balita'y tagakalap,

Lahat ng katotohana'y dapat mo bang isiwalat

Kahit ito'y mapanganib, may peligrong kaakibat?

Atin na pong tatawagin sa gitna ng entablado

Ang dalawang magigiting na makatang magtatalo

Parehas pong magagaling, at parehong mukhang tao,

Ang ating pong isalubong, palakpakang todong-todo!

DAPAT (Pagpapakilala)

Isang mapagpalang gabi, sa lahat po ang pagbati

Sa "Pag-usapan Natin" program, Happy 8th Anniversary 

Sa mestisang paraluman na akin pong katunggali

May pagkakataon ka pang umatras na at umuwi.

Ang pamamahayag ay propesyong sinumpaan

Dito'y dapat isiwalat, lahat ng katotohanan

Iyan po ay ang panig kong bibigyan ng katuwiran

GONIE MEJIA is the name ng lingkod nyong nagpupugay.

HINDI DAPAT (Pagpapakilala)

Kay-aga pong nababahag ang buntot ng katunggali

Wala pa 'kong nasasabi, ibig na 'kong mapauwi

Kung ayaw mong mapa-confine sa ospital ngayong gabi

Ayun ang gate, wag hintaying buto'y magkabali-bali.

Si JULIET ASENITA po ang black beauty ninyong lingkod

Isang maligayang gabi ang pagbati kong malugod

Hindi dapat isiwalat, ang panig pong ilalahok,

Lahat ng katotohanan, lalo't panganib ang dulot.

LAKANDIWA

Lintik po kung maggirian ang dalawang magsasabong

Tingnan natin kung sino nga ang merong "K" na magkampeon

Sisimulan na po nating pausukin ang microphone

Si Gonie ang unang tindig, palakpak po'y isalubong!

DAPAT (Unang Tindig)

Sa isports po karamihan, nagkakampeon ay ulikba

Ngunit po sa Balagtasan, may binatbat sila kaya?

Di ko naman sinasabing si Julieta'y utak-biya

Ngunit labis ang pangarap nitong sunog na diwata.

Bago pasukin ang kursong napupusuan ninuman

Nakataya na ang loob pag ito'y napagtapusan

Na gampanin ang tungkulin na dito ay nakaatang

Buong linis, katapatan, nang ayon sa sinumpaan.

Ang propesyong journalism, o dili'y pamamahayag

Ay maipagkakapuring hanapbuhay na marilag

Dito'y pangunang tungkulin, sa lipuna'y isiwalat

Ang lahat po ng totoong sa bansa ay nagaganap.

Walang dapat na ilihim, walang dapat na itago

Tamaan ang tatamaan, walang dapat sinisino

Higit ang katiwaliang nagaganap sa gobyerno

Lalo't sangkot ay iyong ibang mga lintang pulitiko!

Wika nga po, napipigil ng iba ang kalokohan

Pagka’t takot na mabunyag sa radyo at pahayagan

Ito'y dahil sa ating mga journalists na matatapang

Walang gulat, walang kabang gumanap ng katungkulan!

LAKANDIWA

Sa suntok at saka sipa ng makatang nagpauna

Ang sagot ng katunggali naman niya'y ano kaya?

Upang atin pong malaman, tawagin po natin siya,

Hayan na po, palakpakan si Miss Juliet Asenita!

HINDI DAPAT (Unang Tindig)

Marami po akong alam na kagaya ni Gorgonio 

Dibdiban kung manindigan, may matatag na prinsipyo

Walang takot magsiwalat ng totoo sa publiko

Dati silang nasa radyo, ngayo'y nasa sementeryo.

Wala raw pong ililihim, walang dapat itatago

Marangal daw na propesyong ilabas ang bawa’t baho

Pati buhay ng artistang nabuntis ng kalaguyo

Idyadyaryo ni Gorgonio pagka’t pawang totoo po!

Ang marangal na layunin ay di laging nagbubunga

Ng mabuti sa lipunan, kung minsan nga'y di maganda

Ang kriminal, pag nadyaryo't gumawa ng pelikula

Bandang huli'y bayani pa, pati bata, gumagaya.

Kung ako'y mamamahayag, di po ibig sabihin na

Ang lahat kong naririnig, naaamoy, nakikita,

Ay akin ngang katungkulang ibalita ko sa masa

Kapag ito ay nangyari, ang labas ko ay tsismosa.

Ang tsismis ay siyang mitsa ng maraming sigalutan

Ang balitang naglalantad ng lahat ng kabulukan

Ay gayon din, naghahatid ng panganib, agam-agam

Lalo na't kung isang pikon ang tao mong natapakan.

LAKANDIWA

Mainit na ang dalawa, kaya ako ay tatabi

Dumakdak na sila hangga't meron silang masasabi

Kayo namang madlang people na narito ngayong gabi

Gamitin ang inyong kamay nang ganahan lalo kami!

DAPAT (Ikalawang Tindig)

Si Julieta'y di tsismosa, mahina lang umintindi

Kapag sinabi pong tsismis ay di tunay na nangyari

Ang paksa po namin dito, kung dapat po ba o hindi

Ang totoo ay ibulgar, ang tsismis ay di kasali.

Wari din pong pahiwatig ng mestisang paraluman

Na ang seryosong totoo ay marapat na tabunan

Ng ibang mga kinalap na balitang walang saysay

Pagka’t dito'y wala daw pong mapipikon, masasaktan.

Anong silbi ng propesyon kung iyo ding itatakwil

Tunay nitong nilalayon, sakop na alituntunin

Kaysa iya'y mapangyari ay mainam pa marahil

Magtulak ka ng kariton, maglako na lang ng asin.

Batid natin magkaminsan, ang hustisya'y nabibili

Ng taong may impluwensya, sa buhay may sinasabi

Dahil nandiyan ang media, sa katotohana'y kampi,

Tuwiran pong nagaganap, katarunga'y nagwawagi.

HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig)

Ang mahinang umunawa'y butete kong katunggali

Kaya ka nga natsitsismis, tunay kasing may nangyari

Ang totoo'y totoo rin kahit hindi mapa-TV

Pag may usok, may apoy daw, matatanda ang may sabi.

Ako ngayo'y magtatanong sa katalong kulay talong

Alin ba'ng mas pipiliin: ang magamit ang propesyon

Habang ikaw'y nabubuhay nang mahaba pang panahon?

O ang ikaw'y magretiro nang maaga sa 'yong pantyon?

Halimbawang ang kasangkot sa malaking iskandalo

Ay sariling ama't inang nakaupo sa gobyerno?

Ang lihim na baho nila ay iyo bang idyadyaryo?

Malasakit ba sa bayan, mas matimbang sa 'yong dugo?

Ibubulgar mo rin kaya, kung balita mong nakalap,

Sindikatong sabit dito'y nag-utos na ipakidnap

At nagbantang ililigpit ang asawa mo at anak?

Anong uri ka bang ama? Anong klase ka bang kabyak?

DAPAT (Ikatlong Tindig)

Simple po ang katanungan ng mestisang naulingan

Kahit anong propesyon mo, pag-iingat ang kaylangan

Kung ang aking ama't ina ang dawit sa kalaswaan

Di man ako'ng magbubunyag, tiyak iba ang gagampan!

Kung higante ang kalaban, panganib sa pamilya ko

Kailangan ay proteksiyong magmumula sa gobyerno

Kung hindi ko ibubulgar ang sinabing sindikato

Mas marami pa pong buhay ang dito'y mapeperhuwisyo.

Kung di kaya ni Julietang isipin ang tamang bagay

Bilang isang namamahayag, hiling ko po siya'y mag-resign

At sa lahat ng journalist, kapatid sa hanapbuhay

Paalala ko'y "Hoy, gising!" Limutin ang karuwagan!

HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig)

Ang tanong ko'y diretsahan, sagot niya'y biglang liko

Maliwanag po ang isyu ngunit kanyang nilalabo

Katapangan pala niya'y hungkag lamang na pangako

Bahag din po pala'ng buntot, nangangatog pati nguso!

Heto pa ang isang tanong: Halimbawa'y mismong ikaw

Ang kinidnap ng NPA, ibabaon ka nang buhay

Maliban kung susulat ka't aamin sa buong bayan

Na una mong nilathatla'y pawang kasinungalingan?

Halimbawa pa rin naman, pakinggan mo, Oh Gorgonying,

Mga anak mo'y musmos pa, asawa mo'y kagampan din,

Tanging sa 'yo umaasang parang mga basang sisiw,

Sa pamilya't propesyon mo, alin ang 'yong uunahin?

DAPAT

Makulit po palang sadya ang ulikbang paraluman

Ako pa raw anya itong lumiliko sa usapan

Itataya ko ang lahat maging sarili kong buhay

Ngunit hindi ang magtaksil sa propesyon ko at bayan!

Tapat ako sa tungkulin pagka’t aking sinumpaan

Si Julieta'y sinungaling, propesyo'y paglalakuan

Nakahanda kong suungin ang lahat kong kasawian

Ayaw ko lang maging "tangi" kagaya po ni Bakekang!

HINDI DAPAT

Itataya po ang lahat alang-alang sa propesyon

Yayaman po ang may-ari ng radyo at telebisyon

Gayon din ang negosyanteng may-ari ng publikasyon

Samantalang nagluluksa ang pamilya ni Gorgonyong!

Kung talagang matapang ka't marubdob ang pagnanais

Na sagipin itong bayan sa kamay ng mga ganid

Ba't propesyong pinasok mo'y dyornalista't hindi pulis?

Para kung mayro'n kang alam, ikaw mismo ang dadakip!

DAPAT

Malala na palang sadya ang utak po ni Julieta 

Pati gawain ng iba, sa akin ipinapasa

At kung ikaw ay matinong tagatanggap ng balita

Ang balitang hindi tama, higit mo bang ikakatuwa?

HINDI DAPAT

Baka naman ibig mo lang magpasikat, makilala

Ng maraming masusugid na publikong mambabasa?

May pasumpa-sumpa ka pa sa propesyon, iyon pala,

Ikaw itong sinungaling, taksil, traydor, palamara!

DAPAT

Tungkulin ang nag-uudyok upang ako'y tumalima

Ako ay hindi pasikat, ayaw ko lang magpabaya

Ang taong mapagparatang, may sanga daw yaong dila

Mag-ingat ka't baka ikaw'y i-front page ko sa balita!

HINDI DAPAT

Nadupilas po ang dila ng katalong propesyonal

Propesyonal na blackmailer, ginagawang kasangkapan

Ang kaniyang hanapbuhay upang kapwa'y mahuthutan,

Na kung hindi maglalagay, may peligrong mapa-headline!

DAPAT

Kawawa ang kalaban kong di batid ang sinasabi

Nangingitim na sa galit, hindi na po mapakali!

HINDI DAPAT

May totoong magaganda't kapupulutan ng aral

Ba't di 'yan ang ibalita, wala ka pang masasaktan!

DAPAT

Ang totoo'y ihahayag ano pa man ang mangyari!

HINDI DAPAT

Sa totoo'y hindi dapat manira ng ibang puri!

DAPAT

Tapat ako kung magsilbi!

HINDI DAPAT

May tapat bang nabibili?

LAKANDIWA (Paghatol)

Tigil! Para! Kayo muna'y tumabi at magpahinga

Ang hatol ko'y isusulit, ako naman ang poporma

Ang akin pong hiling lamang sa balanang nakanganga

Palakpakan muli natin si Gorgonio't si Julieta!

Dapat mo bang isiwalat bilang isang dyornalista,

Lahat ng katotohanan kung panganib ang syang bunga?

Ang kay Gonie, dapat daw po, si Juliet po dito'y kontra

Kayo naman, kababayan, ang "say" ninyo'y ano po ba?

Ani Gonie Mejia po, ang pangunang tungkulin daw

Ng isang mamamahayag, ibunyag ang nalalaman

Wala anyang sisinuhin, tamaan ang tatamaan

Pagka’t ito sa bayan daw ay propesyong sinumpaan.

Dahil anya natatakot na mabunyag yaong baho

Napipigil daw ang iba sa paggawa ng di wasto

Kahit minsan ang hustisya'y nabibili diumano

Katarunga'y nagwawagi dahil media'y kaalyado.

Ang katwiran po ni Juliet Asenita'y kakaiba

Ayaw niyang makasugat sa damdamin daw ng kapwa

Marami daw anya namang totoo at magaganda

Na puwede ring ibalita, may aral pang makukuha.

Si Juliet ay nagtatanong: sa buhay daw na iisa

At sa propesyong sinumpaan, alin ang mas mahalaga?

Kung ang sangkot ay magulang, o ang anak at asawa,

Alin daw ba'ng uunahin, hanapbuhay o pamilya?

Ako man po'y merong tanong sa isyu ng katapangan,

Katapangan pa rin kaya kung pamilya'y madadamay?

Sa propesyon, totoo ngang may sumpa kang binitiwan,

Pa'no naman ang sumpa mo sa asawa nang ikasal?

Matitindi ang katwiran, bawa't isa'y naglalayon

Na linawin itong paksa, tugunin ang bawa’t tanong

Ngunit akong tagasuri ang pataw na obligasyon

Hanggang ngayo'y nangangapa sa dapat na maging hatol.

Kung akin pong pipiliting lutasin ang paksa ngayon

Baka ako'y mangayayat sa labis na konsumisyon

Importante'y meron tayong napulot na bagong leksyon

Kayo na po, kababayan, ang humusga at humatol!

Sulatan po kami kung mayroon kayong komento o puna tungkol sa kathang ito.